NIKOLA TESLA Door: Sean Casteel Vertaling: Paul Harmans april 2004
Meer dan een halve eeuw na zijn dood klinkt het verhaal over Nikola Tesla nog steeds fascinerend en roept het speculaties op over wat er wellicht nu bestaan had als hij, in de tijd waarin hij leefde, begrepen was en een eerlijke kans had gekregen. Tesla laat een erfenis van uitvindingen na die nog steeds de potentie hebben het leven zoals wij het nu kennen te veranderen en de technologische kennis op een niveau te brengen dat ver voorbij de verbeelding ligt. Tim Swartz, programmamaker voor de televisie met een Emmy Award op zijn naam, is de auteur van twee boeken over Tesla. Hij geeft de historische en technische aspecten van de grote uitvinder overzichtelijk weer. In zijn eerste boek: ‘The Lost Journals of Nikola Tesla, Global Communications’, wordt Tesla’s geloof, dat hij radio-uitzendingen van een vijandig buitenaards ras ontving, nauwkeurig bekeken. In Swartz’s tweede boek: ‘Teleportation: From Star Trek To Tesla’ wordt ook gekeken naar de rol die Tesla speelde in het legendarische ‘Philadelphia Experiment’, een poging van het Amerikaanse leger om tijdens de tweede wereldoorlog een oorlogsschip onzichtbaar te maken en het via teleportatie te verplaatsen. Dat, naar men beweert, resulteerde in verminking en krankzinnigheid van de ongelukkige bemanning. Dat de diversiteit van Tesla’s uitvindingen enkel werd overtroffen door zijn rijke verbeelding wordt alleen al duidelijk door snel en oppervlakkig te kijken naar zijn leven en werk. Swartz begint met de biografische achtergrond van Tesla. “Tesla werd in Joegoslavië, in wat nu Kroatië is, om middernacht geboren op 9 en 10 juli in 1856. Hij had die vonk van genialiteit meteen vanaf het begin. Er zijn denk ik een paar mensen in onze geschiedenis die je kunt classificeren als ‘super geniaal’, dat is de beste omschrijving die ik kan verzinnen. De meeste mensen zullen het ermee eens zijn dat Einstein één van die mensen was en wellicht ook Leonardo Da Vinci. Nikola Tesla zou daar prima tussen passen omdat hij een geest leek te hebben die openstond voor de kosmos.” “Ik denk dat het volgende meer een esoterische manier van kijken ernaar is,” gaat Swartz verder, “maar hij had de gave zijn ideeën te visualiseren tot aan het punt waarop hij werkelijk kon ‘zien’ wat hij zich driedimensionaal voorstelde. Zoals hij zelf aangaf: ‘Het leek recht voor mijn ogen in de lucht te hangen’.” Terwijl Tesla vaak wordt genegeerd als de uitvinder van belangrijke technologieën, praat Swartz over enkele revolutionaire technologieën waarvan Tesla wel als uitvinder wordt erkend. “Waar men hem misschien nog wel het beste van kent,” zegt Swartz, “is de uitvinding van de wisselstroommotor. Ons hele systeem van elektriciteit werkt op wisselstroom. In de dagen van Tesla was Thomas Edison met een systeem gekomen dat stroom leverde aan huizen en gebouwen en was gebaseerd op gelijkstroom. Gelijkstroom werkt prima, maar het kan niet getransporteerd worden over grote afstanden. Na ongeveer elke kilometer of anderhalve kilometer zou je een centrale moeten hebben die de stroom weer moet versterken en transporteren over de volgende anderhalve kilometer. Een zeer inefficiënt systeem en alleen geschikt voor kleine gebieden zoals (toentertijd) New York, waar Edison al wat bedrading had aangelegd. Maar Tesla had het idee van een motor gebaseerd op wisselstroom en het verschil was dat wisselstroom over honderden kilometers getransporteerd kon worden voordat het weer versterkt moest worden. Dat was revolutionair voor die tijd. Tesla kwam met een werkende versie van een wisselstroommotor en hij was de eerste die in Niagara Falls een omvangrijke centrale bouwde die New York van stroom voorzag. Het was goedkoop, schoon, efficiënt en het werkte zowaar. Dat is waarschijnlijk Tesla’s grootste aanspraak op faam.”
De uitvinding van de radio is na zijn dood ook officieel aan Tesla toegeschreven. “Hij kwam met het originele concept ervoor,” zegt Swartz. “Hij gebruikte de AM en de korte golffrequenties die we vandaag de dag kennen. Marconi gebruikte feitelijk een toestel dat hij bouwde op grond van Tesla’s patent van een paar jaar daarvoor. Na Tesla’s dood kende het hooggerechtshof Tesla de rechten toe en was hij officieel de uitvinder van de radio.” “Tesla kwam ook met de eerste afstandsbediening,” gaat Swartz verder, “hij demonstreerde het door een kleine boot te bouwen waarin hij een motor had geplaatst. Hij zette deze boot, onder het toeziend oog van journalisten, in het water van een meer en met de afstandsbediening in zijn hand liet hij de door batterijen gevoede boot op afstand over het meer heen en weer snorren. Hij vroeg ook patent aan op een torpedo die in tijden van oorlog gebruikt kon worden en geleid werd op afstand. Dat was in de vroege jaren van 1900 en het concept was toen behoorlijk opwindend. Maar alles wat we vandaag de dag hebben, van de afstandsbediening voor je tv tot je garagedeur en tot de kleine speelgoedautootjes die rondjes rijden, al die dingen zijn gebaseerd op een origineel Tesla-concept.” Tijdens zijn werk aan een radio-ontvanger die ontworpen was om onweersbuien af te luisteren, stuitte Tesla op iets zeer ongewoons. “Tesla dacht dat hij mogelijk een signaal uit de ruimte had ontvangen,” zegt Swartz, “dat volgens hem mogelijk van buitenaardsen afkomstig was. Wat een aanzienlijk verbazingwekkend denkbeeld was voor zijn tijd. Zij speculeerden wel dat er misschien leven was op Mars, maar niemand had het serieus in overweging genomen. Tesla voerde in 1899 experimenten uit in Colorado Springs met een behoorlijk groot formaat radio-ontvanger omdat hij was gefascineerd van de manier waarop de bliksemflitsen zich bewogen in onweersbuien. Hij probeerde een manier uit te vinden om de energie van onweersbuien onder controle te brengen. Op een avond ontving hij, wat hij noemde: ‘regelmatige signalen’. Je weet wel zoals: ‘beep, beep, beep’. Niet de normale atmosferische storing die je bij onweersbuien en bliksem hoort. Hij vroeg zich in die tijd af of hij luisterde naar een planeet die een andere planeet groette, zoals hij het omschreef. Vanaf die tijd werd het min of meer een obsessie van hem om steeds maar weer betere radio-ontvangers te bouwen om te kijken of hij opnieuw kon ontvangen wat hij eerder hoorde. Hij kwam op een punt waarop hij beweerde dat hij werkelijk de overdracht van stemmen ontving. Hij zei dat het klonk alsof mensen over en weer spraken met elkaar. Hij maakte aantekeningen en zei dat hij werkelijk intelligente wezens van een andere planeet met elkaar hoorde praten, maar hij zei niet in welke taal dat was, dus ik heb geen enkel idee. Maar het was duidelijk dat hij hen begreep.” Tesla maakte gebruik van een klein beetje misleiding toen hij probeerde een manier uit te vinden om elektriciteit door de lucht te vervoeren zoals een radiosignaal. “In plaats van het bedraden van het gehele land,” zegt Swartz, “dacht Tesla dat het wel een goed idee zou zijn als je zenders had, misschien één of meerdere verdeeld over het land, die letterlijk de elektriciteit door de lucht konden zenden. Alles wat we vervolgens hoefden te doen was de aanschaf van een antenne bij ons huis die omhoog in de lucht stak of was begraven in de grond. Die antenne zou alle elektriciteit opvangen die je in huis nodig had. In feite was één van zijn laatste grote experimenten het bouwen van een elektriciteitszender op Long Island, New York, nabij de stad Warden Clyffe. Er wordt daar nu naar verwezen als de ‘Warden Clyffe Toren’ omdat het een zeer kenmerkende toren was met bovenop een ronde bal. Het originele idee was dat de bal bedekt zou worden met zoiets als koper en dat zou dan de antenne worden die de elektriciteit zou uitzenden.”
Tesla vertelde zijn sponsors echter, de Westinghouse Corporation, dat hij een radiozender bouwde die zo krachtig was dat de signalen waar ook ter wereld waren op te vangen. “Voordat hij zijn werk af had werd hij, jammer genoeg, aan de kant gezet. Marconi had zojuist enkele morseseinen over de Atlantische oceaan gezonden en de sponsors waren naar Tesla gekomen en zeiden: Marconi heeft het al gedaan, wij hebben je duizenden dollars gegeven en we hebben tot nu toe geen enkel resultaat gezien. Dus trokken zij hun steun in en was hij zijn toren kwijt. De toren en het zendstation werden met de grond gelijk gemaakt voordat hij zijn werk kon afmaken. Tot op de dag van vandaag discussiëren wetenschappers over en weer of het idee nu wel of niet uitvoerbaar was. De meeste mensen denken dat het wel degelijk mogelijk is, maar er zouden wat problemen kunnen zijn. Sommige mensen kunnen zich niet voorstellen dat de atmosfeer deze enorme hoeveelheid elektriciteit kan vasthouden zonder het gevaar dat je een stroomstoot van je koelkast krijgt als je hem aanraakt of zoiets.” Maar Tesla’s mislukking in Warden Clyffe leidde tot een ander idee, één met nog meer mogelijkheden om de mensheid te verlossen van de afhankelijkheid van dure energie, namelijk Vrije Energie. “Hij geloofde dat het mogelijk was,” legt Swartz uit, “om energie rechtsreeks af te tappen door verbinding te maken met het raderwerk van de natuur. Tesla werkte veel met ideeën die draaiden om ‘Vrije Energie’ en sommige daarvan hadden te maken met zijn zender waarmee hij elektriciteit kon verzenden door de lucht. Dat is niet exact Vrije Energie, je moet eerst elektriciteit opwekken voordat je het door de lucht kan verzenden. Maar Tesla had het idee dat je energie kon onttrekken aan de ether. Ether is nu meer een ouderwetse term die betrekking heeft op de energie waarvan de ruimte en het universum is doortrokken. In de negentiende eeuw dacht men dat er een energie vloeide tussen de planeten en de zonnestelsels. Tesla dacht dat er een manier moest zijn om die energie af te tappen en hij had werkelijk een patent op een klein apparaat dat erg veel leek op een zonnepaneel. Maar in plaats van het opvangen van zonne-energie, ontving het, zoals hij het noemde, stralingsenergie. Als hij naar deze stralingsenergie verwijst dan bedoelt hij de energie waarvan alles was doordrongen. Zijn idee was dat je het platte paneel buiten je huis kon plaatsen en dat het deze energie zou absorberen, waarmee je vervolgens je huis of bedrijf van stroom kon voorzien.” Duidelijk niet het soort zaken waar de stroomleveranciers dol op waren om te promoten. “Tesla verklaarde in 1933 op een persconferentie waarop zijn 77e verjaardag werd gevierd, dat elektriciteit overal aanwezig was, in ongelimiteerde hoeveelheid,” vertelt Swartz, “en de wereldse machinerie kon aandrijven zonder gebruik te hoeven maken van kolen, olie, gas of welke andere brandstof dan ook. Een journalist vroeg hem of een plotselinge invoering van Tesla’s principe niet het huidige economische systeem in verwarring zou brengen. Tesla antwoordde dat dat al zeer verward was.”
Een andere uitvinding van Tesla werd ook onderdrukt, deze keer door de VS en andere grote regeringen. “Nadat J.P. Morgan en Westinghouse hun steun in het Warden Clyffe project terugtrokken,” zo legt Swartz uit, “kwam Tesla in toenemende mate in financiële problemen. Bijna bankroet en op de rand van oorlog met de VS, droomde Tesla van een nieuwe uitvinding die wellicht de interesse van de militairen zou wekken: ‘The Death Ray’ (de dodelijke straal). Het mechanisme achter Tesla’s Death Ray wordt niet helemaal begrepen. Tesla zei dat het een voortvloeisel was van zijn versterkingstransformator, welke zijn energie bundelde in een smalle straal die zo intens was dat het niet verstrooid raakte, zelfs niet over grote afstanden. Hij propageerde deze apparatuur uitsluitend als een militair wapen, bedoeld om aanvallen van buitenaf af te slaan en dat maakt Tesla tot de grootvader van het ‘Strategic Defense Initiative’ (SDI) project. Tesla beweerde eveneens dat een andere uitvinding van hem complete steden kon verwoesten door explosieve elektromagnetische golven over intercontinentale afstanden naar waar ook ter wereld te zenden, zonder dat er enig verweer tegen mogelijk was. Het ‘Tesla Schild’ dat door hetzelfde apparaat kon worden opgebouwd, zou een heel land tegen vliegtuigen en bommen kunnen beschermen. Tesla beweerde dat deze apparatuur elke motor zou doen smelten en dat de straal sneller dan het licht door de ruimte kon reizen. Als je hem op de maan zou richten, zou je een gloeiende stip op het maanoppervlak zien.” Swartz vertelt dat Tesla lijkt te verwijzen naar iets dat vaag lijkt op moderne techniek zoals de laser of de Particle Beam wapens, maar mogelijk gebruik makend van microgolven; elektromagnetische uitzendingen met een enorm vermogen, reizend met de lichtsnelheid. “In feite maakte Tesla toespelingen op een experiment waarvan hij beweerde dat het een dunne lichtstraal van intens licht voortbracht dat door metaal kon snijden. Dat lijkt toch heel veel op een laserstraal, welke officieel pas vele jaren later werd uitgevonden.” “Tesla zei dat tegen de tijd dat elk land zou zijn uitgerust met de Death Ray, er geen oorlogen meer zouden zijn, dat is gelijk aan het latere geloof over de atoomwapens. De VS, de Sovjet Unie, Duitsland en Japan hadden in de late jaren dertig interesse voor Tesla’s wapen, maar geen van hen kocht werkelijk het apparaat. Volgens Swartz echter, is er solide bewijs dat Rusland en de Verenigde Staten onderzoek hebben gedaan naar op Tesla gebaseerde technieken die een dodelijke straal konden opwekken gelijk aan de straal die hij hen voorstelde. Dat kan de bron zijn geweest van de waarschuwing in 1960 die door de Russische leider Nikita Chroesjtsjov werd gegeven. Die zinspeelde op de komst van een nieuwe klasse Sovjetwapens, zo krachtig dat het alle leven op aarde kon wegvagen. Deze opmerking, gemaakt op het hoogtepunt van de koude oorlog, had duidelijk geen betrekking op de atoomwapens die al een integraal onderdeel waren van het gevreesde Sovjetarsenaal. In feite kan het Amerikaanse HAARP (High Frequency Active Auroral Research Program) een antwoord zijn op de Russische experimenten waarbij de techniek van Tesla werd gebruikt.”
Ongeveer drie gesloten goederenwagons vol met Tesla’s aantekeningen en constructietekeningen werden, kort nadat hij in 1943 was overleden, door de Amerikaanse regering in beslag genomen. Wie weet welke andere technologische wonderen opgesloten liggen in de kluizen van de overheid, misschien wachtend op een tijdstip in de toekomst om naar buiten te worden gebracht als iets compleet nieuws. Maar wat als Tesla’s werk nooit onderdrukt was geweest door de regering en de industrie die de controle over de economie wilden behouden en een comfortabele onveranderde situatie beoogden waarin geen plek was voor het Joegoslavische genie? “Ik ben er heel zeker van dat we dan vandaag de dag een veel betere wereld hadden gehad,” zegt Swartz. “We zouden zeker niet meer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen als onze hoofdbron. Als Tesla was toegestaan zijn werk ongehinderd voort te zetten en als hij het geld daarvoor had gehad, dan hadden we nu veel meer zaken gehad op het gebied van niet vervuilende energie. Dat zou de nummer één van verschil zijn in onze samenleving en dat zou een aantrekkelijk en groot verschil zijn.” “Tesla was gebrand op het idee om alles, maar dan ook echt alles met elektriciteit aan te drijven. We zouden elektrische auto’s hebben, maar dan wel efficiënte elektrische auto’s. We zouden niet van die auto’s hebben met daarin zware accu’s met loodcellen, die om de 300 kilometer leeg zijn. We zouden waarschijnlijk ook niet zijn aangesloten op een elektriciteitsnetwerk. Waarschijnlijk hadden we de mogelijkheid de elektriciteit in onze huizen op te wekken en die energie te gebruiken. Maar hoe kan iemand daar geld aan verdienen? Dat concept is nu juist een verschrikking voor alle oliebaronnen in de wereld, dat wij onze eigen energie kunnen opwekken, binnen ons eigen huis en we niet afhankelijk zijn van bronnen daarbuiten. Ik denk dat dat alleen al een goede reden is voor het feit dat weinig van Tesla’s technologieën vandaag de dag voor ons beschikbaar zijn.” Maar die situatie hoeft niet eeuwig zo te duren. “Hopelijk zal dat veranderen,” zegt Swartz. “Meer en meer mensen, zoals ik, raken geïnteresseerd in Tesla en veel van die mensen zijn ook wetenschapper. Zij groeien op net als ik deed, met het lezen van de boeken over Tesla. En nu zijn zij geïnteresseerd in het voorzetten van zijn experimenten. Dus we kunnen werkelijk veranderingen tegemoet zien in de komende twintig of dertig jaar als deze wetenschappers hopelijk de muur van vergetelheid, die om Tesla is gebouwd, openbreken.” Diverse sites met informatie over Nikola Tesla: http://www.sftesla.org/nikola_album.htm
|
